Co to jest dysleksja? Objawy, diagnoza i wsparcie w nauce

We współczesnym świecie umiejętności poprawnego czytania i pisania są niemal tak naturalne jak chodzenie czy oddychanie. Niestety jednak dla części populacji te, wydawałoby się podstawowe czynności, stanowią ogromne wyzwanie. Problem ten często wynika z dysleksji, czyli specyficznego zaburzenia o podłożu neurobiologicznym. Czym ono dokładnie jest, jak je rozpoznać i jak skutecznie wspierać dyslektyków – odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym artykule.

Co to jest dysleksja?

Definicja określa ją jako jedną ze specyficznych trudności w uczeniu się. Nie mamy tu do czynienia z niższą inteligencją, lenistwem czy problemami ze wzrokiem lub słuchem. Jest to natomiast odmienny sposób przetwarzania przez mózg informacji, zwłaszcza tych o charakterze językowym. Trudności najczęściej objawiają się: problemami z płynnym czytaniem, rozumieniem czytanego tekstu oraz sprawną i wyraźną pisownią. Co istotne, dysleksja nie mija z wiekiem. Jest bowiem uwarunkowaniem neurobiologicznym, które towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Nie oznacza to jednak, że osoba taka musi pogodzić się z niepowodzeniami. Systematyczne i odpowiednio wykonywane ćwiczenia pozwalają bowiem wypracować mechanizmy, które minimalizują wpływ na codzienne funkcjonowanie.

Jak odróżnić dysleksję od braku ćwiczeń?

To niezwykle istotna kwestia, która często budzi wątpliwości. Trudności w czytaniu i pisaniu mogą przecież wynikać z wielu przyczyn, chociażby braku systematycznej pracy. Kluczowe więc jest tu rozpoznanie, kiedy mamy do czynienia z zaburzeniem, a kiedy ze zwyczajnym lenistwem. Wśród popularnych objawów dysleksji najważniejszy to nieadekwatne postępy w stosunku do włożonego wysiłku. Gdy dziecko poświęca wiele godzin na naukę i mimo to nadal popełnia trudne do wytłumaczenia błędy, prawdopodobnie cierpi na dysleksję. Kolejny wskaźnik to specyfika popełnianych błędów. Osoby, które nie przykładają się do ćwiczeń, popełniają omyłki przypadkowe. Z kolei pomyłki dyslektyków są powtarzalne i charakterystyczne, na przykład mylenie liter o podobnym kształcie czy przestawianie sylab. Co istotne, ostateczne rozstrzygnięcie przynosi dopiero profesjonalna diagnoza w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Pozwala ona wykluczyć inne przyczyny, a oprócz tego opinia tam otrzymana uprawnia do szkolnych dostosowań.

Czy dysleksja wpływa na wszystkie przedmioty?

Jak już wiemy, dysleksja oznacza trudności w czytaniu i pisaniu. Z tego powodu wpływa ona na niemal wszystkie przedmioty, gdyż umiejętność posługiwania się słowem pisanym jest podstawowym narzędziem do zdobywania wiedzy. Oczywiste przykłady to geografia i historia, gdzie trzeba przyswoić mnóstwo treści z podręczników. Dla ucznia czytającego wolno i z trudem będzie to ogromne wyzwanie. Nauka języków obcych również nie należy do łatwych ze względu na różnice pomiędzy wymową a pisownią. Problemy nie ominą też matematyki, gdyż występują tam zadania tekstowe. Dziecko może poprawnie liczyć, a mimo to nie rozwiąże zadania, ponieważ nie zrozumie jego treści. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby wszyscy nauczyciele byli świadomi, na czym polegają specyficzne trudności w uczeniu się i dostosowywali metody pracy do potrzeb ucznia.

Czy potrzebna jest opinia czy orzeczenie?

By uczeń mógł skorzystać z dostosowań edukacyjnych, musi przedstawić w szkole odpowiedni dokument. Jest nim opinia wydana przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, potwierdzająca występowanie specyficznych trudności w uczeniu się. Wówczas ocena egzaminów obejmie jedynie wiedzę merytoryczną ucznia, zamiast skupiać się na błędach ortograficznych i interpunkcyjnych. Ponadto, dopuszcza się możliwość pisania prac na komputerze. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy jakość odręcznego pisma jest tak niska, że odczytanie go stanowi problem. Co istotne, wspomniana opinia nie pozwala skorzystać z wydłużonego czasu pisania egzaminu. Do tego niezbędne jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydawane w przypadku głębszych i bardziej złożonych zaburzeń, które znacząco utrudniają realizację podstawy programowej. Mówimy tu więc o dokumencie wyższej rangi, niedostępnym przy samej tylko dysleksji.