Nie tylko wydłużony czas na maturze – dla kogo inne warunki egzaminu?

Nie ulega wątpliwości, że egzamin maturalny to jedno z najważniejszych i najbardziej stresujących wydarzeń w życiu młodego człowieka. Na szczęście system edukacji, dążąc do zapewnienia równych szans wszystkim zdającym, oferuje szereg udogodnień dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Najbardziej rozpowszechniona jest tu zgoda na dłuższy czas pisania matury, lecz to tylko jedna z wielu możliwości. Ten artykuł to kompleksowy przewodnik, który odpowie na wszystkie kluczowe pytania w tym zakresie.

Czym są i na czym polegają dostosowania warunków na maturze?

Zanim przejdziemy do tego, komu przysługują specjalne warunki, warto wyjaśnić, czym one właściwie są. Co do zasady, dostosowanie warunków przeprowadzania egzaminu maturalnego to zmiana w organizacji lub sposobie oceniania pracy. Działanie to ma na celu zniwelowanie trudności wynikających z niepełnosprawności, wzięcie pod uwagę specyficznych problemów w uczeniu się oraz uwzględnienie złego stanu zdrowia zdającego. Chodzi o to, by egzamin sprawdzał faktyczną wiedzę maturzysty, a nie jego zdolność do radzenia sobie z barierami, na które nie ma on przecież żadnego wpływu. Główne kategorie dostosowań obejmują:

• Wydłużenie czasu pracy – najczęstsza i najbardziej znana forma wsparcia;
• Zmiany w arkuszu egzaminacyjnym – na przykład powiększenie czcionki, arkusze w alfabecie Braille’a;
• Obecność nauczyciela wspomagającego – jego rola to odczytywanie zadań maturalnych lub zapisywanie odpowiedzi dyktowanych przez zdającego;
• Specjalistyczny sprzęt i oprogramowanie – chociażby komputer bez dostępu do Internetu, program odczytu ekranu czy dodatkowe oświetlenie;
• Odrębna sala egzaminacyjna – ma ona zminimalizować czynniki rozpraszające;
• Specjalne zasady oceniania – niestosowanie oceny błędów ortograficznych i interpunkcyjnych, w przypadku stwierdzonej dysortografii.

Komu przysługuje dodatkowy czas na maturze?

Jak już wspomnieliśmy, jest to jedno z fundamentalnych dostosowań. Pozwala ono lepiej rozplanować pracę, dokładniej przeczytać polecenia oraz zweryfikować poprawność zaznaczonych odpowiedzi. Prawo to przysługuje szerokiej grupie uczniów, a dokładniej:

• Osobom z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego – są to uczniowie niewidomi i słabowidzący, niesłyszący i słabosłyszący, z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
• Maturzyści ze specjalnymi trudnościami w uczeniu się – do tej grupy zaliczymy uczniów z dysleksją i dysgrafią, dysortografią oraz dyskalkulią;
• Osoby z chorobami przewlekłymi, które mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie podczas egzaminu – cukrzyca, zaburzenia psychiczne czy choroby onkologiczne
• Osoby w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej, wywołanej nagłym zdarzeniem losowym
• Cudzoziemcy, którzy w momencie rozpoczynania edukacji, mieli ograniczoną znajomość języka polskiego.

Co istotne, samo spełnienie jednego z wymienionych warunków nie wystarczy. Konieczne jest zaświadczenie wydane przez określonego lekarza bądź specjalistyczną poradnię, które w odpowiednim terminie musi trafić do dyrektora szkoły.

Co daje wydłużenie czasu na maturze?

Odpowiedź na to pytanie wydaje się prosta – więcej czasu na pisanie. W rzeczywistości korzyści mamy tu znacznie więcej, a każda z nich pozytywnie wpływa na komfort psychiczny oraz ostateczny wynik matury. Po pierwsze, presja czasu jest jednym z głównych generatorów stresu. Z kolei dodatkowe minuty pozwalają pracować w spokojniejszym tempie, co ma ogromne znaczenie przy problemach z koncentracją, a także przy zaburzeniach lękowych. Następnie, więcej czasu daje możliwość dokładnego zrozumienia poleceń. Jest to istotne chociażby w przypadku dysleksji, gdzie zrozumienie zadania wymaga często kilkukrotnego przeczytania treści. Ponadto, maturzyści mogą spokojnie zaplanować strukturę wypowiedzi pisemnej, a następnie zweryfikować pracę i nanieść ewentualne poprawki. Dla osób z dysgrafią czy dysortografią będzie to bezcenne wsparcie, by wykryć i poprawić popełnione błędy. Na koniec, więcej czasu to szansa na zniwelowanie zmęczenia. Docenią to zwłaszcza osoby z dysfunkcjami narządu ruchu, które będą mogły robić sobie krótkie przerwy, potrzebne na rozprostowanie się.

Czy ADHD lub dysortografia wydłuża czas na maturze?

Oczywiście – zdiagnozowany zespół ADHD czy dysortografia to przesłanki, pozwalające uzyskać dodatkowe minuty na egzaminie maturalnym. Warto jednak zauważyć, że w przypadku tych trudności, więcej czasu nie będzie najważniejszym dostosowaniem. Osoby z ADHD znacznie bardziej docenią możliwość pisania egzaminu w osobnej Sali, z uwagi na problemy z koncentracją, utrzymaniem uwagi, czy nadmierną ruchliwością. Oddzielne pomieszczenie zminimalizuje ilość rozpraszających bodźców, co ułatwi skupienie się na rozwiązywaniu maturalnych zadań.

Z kolei przy zdiagnozowanej dysortografii, kluczowym dostosowaniem jest brak oceniania poprawności ortograficznej prac pisemnych. Błędy nie wynikają tu bowiem z niewiedzy czy niedbalstwa, ale są wynikiem wspomnianego zaburzenia. Uczeń może więc skoncentrować się na stworzeniu pracy poprawnej merytorycznie, bez strachu o ortografię czy interpunkcję. Co istotne, takie ułatwienie nie powinno być postrzegane jako droga na skróty. Wielu maturzystów stara się napisać pracę poprawnie, nawet pomimo nieoceniania błędów. Właśnie z tego powodu mogą oni liczyć na wydłużenie czasu egzaminu, a bez tego nie mieliby oni szans na weryfikację poprawności stworzonego wypracowania.

Jak krok po kroku ubiegać się o dostosowania?

Jak już wspomnieliśmy, udogodnienia nie przysługują uczniowi z automatu. Ich zdobycie wymaga dopełnienia pewnych formalności, warto więc zebrać całą procedurę w jednym miejscu. Na początek, należy zdobyć wymagane dokumenty. Mowa tu o opinii z publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, bądź zaświadczeniu lekarskim określającym poziom wsparcia. Następny krok to złożenie wniosku do dyrektora szkoły, z zachowaniem określonych prawem terminów. Na jego podstawie rada pedagogiczna podejmie uchwałę, gdzie wskaże przyznane uczniowi dostosowania. W tym momencie procedurę uznaje się za zakończoną, a uczeń może spokojnie oczekiwać na dzień matury.

Podsumowanie

System dostosowań na maturze został stworzony po to, by pomagać. To nie droga na skróty, ale sposób na zapewnienie każdemu uczniowi sprawiedliwej szansy na pokazanie swojej wiedzy i potencjału. W nowoczesnym świecie indywidualne trudności nie mogą być przecież barierą, uniemożliwiającą zdobycie wymarzonego wykształcenia. Pamiętaj o tym i jeśli czujesz, że takie wsparcie jest ci niezbędne, nie wahaj się z niego skorzystać.