Mnemotechnika – skuteczny sposób na zapamiętywanie

Problemy z pamięcią dotykają każdego z nas, prowadząc do frustracji i poczucia bezradności. Na szczęście jednak zapamiętywanie to umiejętność, którą można, a nawet trzeba, trenować. Właśnie tu z pomocą przychodzi mnemotechnika – potężny zbiór strategii i metod potrafiących odmienić twój sposób myślenia o zapamiętywaniu. Ten artykuł to kompletny przewodnik po świecie mnemotechnik, z którego dowiesz się, czym one są i dlaczego działają, a także poznasz praktyczne narzędzia, do zastosowania od zaraz.

Czym jest mnemotechnika i dlaczego to działa?

Sama nazwa pochodzi od greckiego słowa mneme, oznaczającego pamięć. Jest to ogólne określenie dla rozmaitych metod ułatwiających zapamiętywanie, przechowywanie i odtwarzanie informacji. Kluczem jest tu zrozumienie, że nasz mózg nie zapisuje danych w sposób dosłowny, ale myśli obrazami, skojarzeniami, emocjami i historiami. Z tego powodu zamiast zmuszać się do nienaturalnego wkuwania suchych faktów, mnemotechniki wykorzystują naturalne predyspozycje naszego umysłu.

Skuteczność tego rozwiązania opiera się na trzech filarach, a są to:

• skojarzenie – proces łączenia nowej informacji z czymś, co już znasz;
• wyobraźnia – tworzenie w myślach przerysowanych i absurdalnych obrazów mentalnych;
• lokalizacja – umieszczanie zapamiętywanych informacji w znanej sobie przestrzeni, na przykład we własnym mieszkaniu.

W uproszczeniu, mnemotechniki działają, ponieważ pozwalają przekształcać nudne dane w coś interesującego, co angażuje zmysły i emocje.

Jak nauczyć się szybko zapamiętywać?

Choć pytanie to brzmi jak prosty chwyt marketingowy, wszystko opiera się tu na wyrobieniu odpowiednich nawyków. Musisz więc zbudować solidny fundament, dzięki któremu osiągniesz pożądane warunki do dalszej pracy. Po pierwsze, zadbaj o skupienie. W świecie pełnym rozpraszaczy jest to ogromne wyzwanie, a jeśli nie będziesz w pełni skoncentrowany, niczego nie zapamiętasz. Z tego powodu przed nauką wycisz telefon, zamknij zbędne karty przeglądarki i znajdź spokojne miejsce. Po drugie, zrozumienie. Nie usiłuj zapamiętać czegoś, czego nie rozumiesz. Zamiast tego spróbuj wyjaśnić dane zagadnienie własnymi słowami, by upewnić się, że pojąłeś jego sens. Po trzecie, ucz się aktywnie. Niestety, samo czytanie czy słuchanie nie wystarczą. Zaangażuj więc swój mózg do aktywnego wysiłku, chociażby robiąc notatki, dyskutując na dany temat czy powtarzając na głos zapamiętane już informacje. Na koniec, nastawiaj się pozytywnie. Podejście „nie potrafię tego zapamiętać” do niczego cię nie zaprowadzi, musisz więc traktować naukę jako trening mózgu.

Co sprzyja lepszemu zapamiętywaniu?

Choć mnemotechniki to potężne narzędzia, same w sobie nie wystarczą. Istotny jest jeszcze ogólny styl życia, a złe nawyki zniwelują skuteczność nawet najlepszej metody zapamiętywania. Absolutną podstawą będzie tu odpowiednia ilość snu – optymalnie 8 godzin każdej doby. Wówczas dokonuje się bowiem tak zwana konsolidacja pamięci, czyli porządkowanie informacji nabytych w ciągu dnia. Druga kwestia to odpowiednia dieta, bogata w składniki wspierające funkcje poznawcze. Zawierają je chociażby ryby, orzechy włoskie, siemię lniane i ciemna czekolada. Dodatkowo, często się ruszaj. Aktywność fizyczna poprawia krążenie krwi w całym ciele, nie pomijając rzecz jasna mózgu. W ten sposób lepiej dotlenisz i odżywisz komórki nerwowe, a dodatkowo wesprzesz przetrwanie obecnych neuronów i powstawanie nowych. Na koniec, unikaj stresu. Nadmiar kortyzolu może uszkadzać hipokamp, czyli obszar mózgu odpowiedzialny za zapamiętywanie.

Naucz się więc technik relaksacyjnych,

które pomogą obniżyć poziom stresu, będą też doskonałym treningiem koncentracji.

Sprawdź

Jaki jest najlepszy sposób na zapamiętywanie?

Na tak postawione pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, gdyż metodę trzeba dopasować do rodzaju informacji oraz własnych preferencji. W związku z tym warto poznać kilka różnych mnemotechnik, by stosować je w zależności od potrzeb. I tak, do zapamiętywania list idealnie sprawdzą się akronimy, akrostychy oraz łańcuchowa metoda skojarzeń. Z kolei do zapamiętywania liczb, dobrze jest przyswoić główny system pamięciowy, pozwalający przekształcać abstrakcyjne cyferki na konkretne słowa i obrazy. Gdy natomiast chcesz nauczyć się nowych słówek w języku obcym, skorzystaj z techniki słów zastępczych, która łączy brzmienie słowa z obrazem mentalnym. Najtrudniejsza bez wątpienia jest technika nazywana pałacem pamięci, pozwalająca przechowywać rozbudowane zagadnienia w idealnym porządku. Możesz jeszcze wypróbować metodę Feynmana, która polega na tłumaczeniu skomplikowanych zagadnień prostym językiem.

Jak zapamiętywać, bawiąc się słowami i obrazami?

Wymieniliśmy już najważniejsze mnemotechniki, czas więc omówić je nieco bliżej.

Zacznijmy od łańcuchowej metody skojarzeń, gdyż przyda się ona w wielu codziennych sytuacjach, takich jak chociażby zapamiętanie listy zakupów. Wszystko opiera się tu na stworzeniu historii, której bohaterami będą konkretne pozycje z listy. Im bardziej absurdalną sekwencję zdarzeń ułożysz, tym łatwiej będzie ci ją zapamiętać. W przypadku wspomnianych już zakupów, wyobraź sobie jajka wyskakujące z bochenka chleba, które następnie topią się w mleku. Z opresji ratują je parówki, działające w komitywie z pomidorami. Z kolei będące bliżej ogórki, zamiast pomóc, pieką ziemniaki w ognisku. Jak widzisz, historia nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Jest jednak tak nieprawdopodobna, że nie da się jej zapomnieć.

Gdy wyobraźnia nie jest twoją mocną stroną, spróbuj wykorzystać akronimy. Metoda ta polega na stworzeniu skrótu, składającego się z pierwszych liter pozycji na twojej liście. Dla przykładu skrót „WZZU” będzie oznaczał wysłuchaj, zweryfikuj, zapisz, udostępnij. Na podobnej zasadzie działają akrostychy, choć tu zamiast tworzyć skrót, układamy całe zdanie. Pierwsze litery każdego słowa, będą odpowiadały pierwszym literom zapamiętywanych informacji. Dla przykładu zdanie „Na ekranie stoi wróbel” pozwoli zapamiętać kierunki świata w języku angielskim. Określamy je przecież symbolami N, E, S oraz W.

Jak stworzyć pałac pamięci?

Choć jest to jedna z najtrudniejszych mnemotechnik, warto nauczyć się ją wykorzystywać. Dzięki niej zapamiętasz wyjątkowo duże ilości danych, niezbędne na przykład podczas wygłaszania przemówienia. We wspomnianej metodzie najważniejsza jest przestrzeń, realna bądź całkowicie wymyślona. Na początek użyj tej pierwszej opcji, gdyż łatwiej będzie ci się poruszać. Wykorzystaj na przykład własne mieszkanie, znane ci przecież doskonale. Gdy już określiłeś miejsce, ustal trasę, którą możesz bez problemu przejść w wyobraźni. Następnie, wybierz kilka charakterystycznych obiektów znajdujących się na obranej ścieżce, by umieszczać na nich informacje. Może być to wieszak w przedpokoju, lodówka w kuchni, szafka w łazience czy kawowy stolik w salonie. Na każdym z tych przedmiotów umieść potrzebne ci informacje, w odpowiedniej kolejności. Teraz wystarczy tylko przejść się w myślach po tej przestrzeni, a umysł sam podsunie ci wszystkie pozostawione tam dane.

Jak zapamiętywać liczby?

Ponieważ liczby to pojęcia abstrakcyjne, nasze mózgi nie chcą ich zapamiętywać. Tymczasem w codziennym życiu musimy znać kody do alarmów i kart płatniczych, numery telefonów czy własny PESEL. Właśnie dlatego warto poznać Główny System Pamięciowy, pozwalający przekształcać liczby w intrygujące słowa. By tego dokonać, należy nauczyć się spółgłosek, które odpowiadają konkretnym cyfrom, a następnie pomiędzy nimi umieścić pasujące samogłoski.

Wykaz spółgłosek przedstawia się następująco:

• 0 – z, s
• 1 – d, t
• 2 – n
• 3 – m
• 4 – r
• 5 – l
• 6 – j
• 7 – k, g
• 8 – f, w
• 9 – p, b

W teorii wydaje się to skomplikowane, jednakże w rzeczywistości opanowanie tej metody nie stanowi większego problemu. Wyobraź sobie na przykład, że twój numer pin to 1541. Jedynkę przekształcasz na literę d, dodajesz chociażby o, piątka będzie tu głoską l, dalej możesz umieścić samogłoskę a, potem piątka staje się r, kolejno umieść samogłoskę y, by na końcu ostatnią jedynkę zapamiętać jako t. W ten sposób otrzymujesz słowo „dolaryt”, które z jednej strony przypomina znanego wszystkim „dolara”, ale jest na tyle unikatowe, że nie powinno wypaść ci z głowy.

Jak uczyć się języków?

Nauka języków to kolejne wyzwanie, w realizacji którego może pomóc ci odpowiednia mnemotechnika. Najodpowiedniejszą wydaje się tu metoda słów zastępczych, polegająca na powiązaniu nowego słówka z wyrażeniem podobnym, ale takim, które już doskonale znasz. Do tego należy dodać jeszcze obraz, by otrzymać ostateczne skojarzenie. Dla przykładu, w języku angielskim słowo „bogaty” to „Rich”. Brzmi to podobnie jak imię jednego z głównych bohaterów serialu „Moda na sukces”, a konkretnie mówimy o Ridge’u. Oprócz popularności, wspomniana postać była też dość zamożna. Możesz zatem wyobrazić ją sobie trzymającą w dłoniach gruby plik banknotów, co dopełni efektu. Niestety, nie zawsze jest tak łatwo. Chociażby słowo „comprehend” jest na tyle wyjątkowe, że ciężko dopasować do niego realną bądź wykreowaną postać. Wyobraź sobie jednak rękę przykładającą kompres, co nie jest oczywiście skojarzeniem idealnym, ale prawdopodobnie będzie wystarczająco skuteczne.

Jak wdrożyć mnemotechniki do codziennego życia?

Choć na pierwszy rzut oka mnemotechniki wydają się niezwykle skomplikowane, wystarczy jedynie trochę poćwiczyć, by stały się przyjazne. Przede wszystkim, zaczynaj od drobnych rzeczy. Na początek spróbuj zapamiętać krótki kod dostępu, kilka pozycji z listy zakupów czy datę ważnego wydarzenia historycznego. Dopiero później rozszerzaj zakres informacji, przechodząc chociażby z czterocyfrowego PIN-u, do dziewięciocyfrowego numeru telefonu. Następnie, pamiętaj o konsekwencji. Poświęcaj na naukę technik kilka minut każdego dnia, by szybciej weszły ci w nawyk. Co równie istotne, nie bój się kreatywności i abstrakcji. Wymyślaj najbardziej absurdalne obrazy, słowa czy historyjki, nawet jeśli wydaje ci się to dziecinne. Na koniec, zastosuj w praktyce. Opanowywanie mnemotechnik może być ciekawe samo w sobie, ale jeśli nie będziesz widział w tym realnego celu, szybko się zniechęcisz. Z tego powodu używaj ich zawsze wtedy, gdy uczysz się do egzaminu, chcesz podszlifować angielski przed wakacjami lub zarządca budynku zmienił kod do alarmu.