Notujesz czy tylko przepisujesz? Jak robić notatki, które naprawdę ratują przed sprawdzianem?

Każdy uczeń czy student regularnie doświadcza sytuacji, kiedy czyta obszerne notatki wielokrotnie i nadal odnosi wrażenie, że widzi cały ten materiał po raz pierwszy. Dzieje się tak dlatego, że zamiast tworzyć notatki umiejętnie, większość uczniów bezrefleksyjnie przepisuje słowa nauczyciela. Ten artykuł pokaże kilka sposobów zmiany tego podejścia, dzięki czemu twoje notatki nie będą stenogramem z zajęć, ale staną się sojusznikiem w walce o jak najlepsze oceny.

Właściwe podejście – klucz do skutecznych notatek

By przejść dalej, najpierw musisz zrozumieć, po co w ogóle tworzysz notatki. Przecież te informacje są już w książkach, znajdziesz je w Internecie, możesz też skopiować zapiski starszych kolegów. Twoim zadaniem nie powinno być więc przepisywanie słów nauczyciela, lecz próba zrozumienia tematu zajęć. Gdy słyszysz kolejne ciągi słów prowadzącego, zastanów się, które z nich są związane z głównym nurtem wykładu, a które to jedynie refleksja niewarta zapamiętania. Wówczas zanotujesz wyłącznie istotne fragmenty, co już będzie krokiem w dobrą stronę. Zmniejszy się bowiem ilość gromadzonego w zeszytach tekstu, dzięki czemu czytanie wszystkiego przed egzaminem zajmie ci znacznie mniej czasu.

Oprócz tego zapisuj informacje w sposób zrozumiały. Dla przykładu, gdy definicja jest długa i stworzona skomplikowanym językiem, zanotuj własną. W ten sposób uczysz się już podczas pisania, ponieważ twój mózg właśnie przyswoił, a następnie przekształcił zdobyte dane do akceptowalnej dla siebie formy.

Co to jest mapa myśli i kiedy jej używać?

Jest to wizualna metoda zapisywania faktów, której skuteczność opiera się na naturalnym sposobie pracy naszego mózgu, czyli skojarzeniach. Jej tworzenie zaczynasz na środku kartki, gdzie zapisujesz główny temat lekcji lub wykładu. Od niego rysujesz gałęzie główne odpowiadające za podtematy, a od nich prowadzisz kolejne gałązki. Te ostatnie zawierają już bardziej szczegółowe dane – definicje, daty czy przykłady potwierdzające tezę. Jest to idealne rozwiązanie przy nauce przedmiotów, w przypadku których pojedyncze elementy są częścią większej całości. Doskonałym przykładem jest biologia, gdzie wiele układów tworzy jeden organizm, a organizmy wchodzą w skład ekosystemów. Mapy myśli używaj również, gdy chcesz zawrzeć materiał z całego działu na jednej stronie, by ujrzeć obraz z lotu ptaka.

Niestety, technika ta ma również swoje wady. Przede wszystkim stworzenie dobrej mapy myśli wymaga czasu, co stanowi pewien problem podczas zajęć. Najlepiej więc w ich trakcie notować w tradycyjny sposób, a mapę rozważyć dopiero przed sprawdzianem. Co więcej, nie sprawdzi się ona w nauce dowolnego przedmiotu. W historii czy matematyce musisz zrozumieć chronologiczną strukturę każdego procesu, do czego nie wystarczą same skojarzenia.

Czy lepiej pisać ręcznie czy na komputerze?

Oba rozwiązania mają swoje zalety, jednak nie są pozbawione wad. Wykorzystanie klawiatury laptopa będzie z pewnością znacznie szybsze. Okaże się to nieocenione zwłaszcza na intensywnych wykładach, gdyż w ten sposób nadążysz za tempem prowadzącego. Komputerowe notatki są też edytowalne, czytelne, łatwe do przeszukiwania i grupowania w foldery. Z drugiej strony, szybkie pisanie to ogromna pokusa przepisywania słowo w słowo. Wówczas przetwarzanie informacji przez mózg spada niemal do zera, a co gorsza, tak długa ściana tekstu nie ułatwia nauki.

Rozwiązaniem tego problemu jest właśnie pisanie ręczne przy pomocy długopisu. Pozwala to syntezować i parafrazować informacje na bieżąco, gdyż tylko tak zdołasz nadążyć za prowadzącym. Oczywiście sprawdzi się to wyłącznie wtedy, gdy nauczysz się selekcjonować informacje i zapisywać te istotne. W innym przypadku twoje notatki będą nieczytelne, spowolnisz też zajęcia, prosząc nieustannie o powtórzenie ostatniego zdania. Co ciekawe, istnieje rozwiązanie łączące zalety dwóch omówionych metod. Jest nim pisanie ręczne na tablecie z wykorzystaniem rysika. W ten sposób piszesz podobnie jak w zeszycie, ale zyskujesz możliwości edycji i lepszej organizacji notatek.

Jak skracać długie tematy do jednej strony A4?

Skompresowanie całego rozdziału do jednej kartki to ekstremalne ćwiczenie, uważane za jedną z najlepszych metod przyswajania wiedzy. Sam proces tworzenia jest tu bowiem nauką, gdyż podczas świadomej optymalizacji treści twój mózg zapamiętuje dane. Zadanie to wymaga jednak odpowiedniego podejścia, by taka synteza treści była w ogóle możliwa. Na początek załóż, że 20% materiału odpowiada za 80% zrozumienia tematu. Twoją misją jest znalezienie właśnie tych konkretnych 20%. W tym celu musisz przeczytać całość dla kontekstu, a notowanie zacznij dopiero przy drugim czytaniu. Gdy już przystępujesz do pisania, znajdź od trzech do pięciu najważniejszych definicji, idei bądź tez. Będą one swego rodzaju punktem startowym, od którego zaczniesz swoją notatkę. Przy samym przepisywaniu bezlitośnie eliminuj wypełniacze. Są nimi rozwodnione zdania, anegdoty autora i powtórzenia. Zrezygnuj też z przykładów, pozostawiając maksymalnie jeden. Na koniec zastępuj słowa symbolami. Na przykład frazę „prowadzi do” zamień na strzałkę w prawo, a formułę „jest tym samym co” zredukuj do znaku równości.

Jak powtarzać z notatek, żeby nie czytać w nieskończoność?

Połowę celu już osiągnąłeś – masz swoje efektywne notatki. Teraz czas przejść dalej, czyli do skutecznej nauki. Nawet przy zsyntezowanej treści najgorszym rozwiązaniem jest czytanie jej w kółko. Da ci to iluzję wiedzy, ale realnie nie buduje wiedzy. Musisz działać aktywnie, na przykład poprzez czytanie na głos. Mówienie aktywuje inne obszary mózgu niż samo myślenie. Świetnym uzupełnieniem tej metody jest zakrywanie części notatki, by odtworzyć jej treść w głowie i wypowiedzieć ją głośno. Następnie odkrywasz zapiski i weryfikujesz, jak sobie poradziłeś.

Oprócz tego generuj pytania testowe. Przejrzyj materiał i zastanów się nad pytaniami, które mógłby na jego podstawie ułożyć nauczyciel. Zapisz je i po kilku dniach nauki spróbuj na nie odpowiedzieć. Staraj się też uczyć innych, na przykład kolegów z klasy. Jeśli potrafisz wyjaśnić coś komuś w prosty sposób, oznacza to, że naprawdę to zrozumiałeś. Gdy natomiast nie masz takiej możliwości, użyj dyktafonu. Nagraj na niego swoją interpretację tematu, a potem odsłuchaj nagranie i zweryfikuj poprawność zawartych tam informacji.

Podsumowanie

Twoje notatki nie mogą być opasłym archiwum, do którego nigdy nie zajrzysz. Pomyśl o nich jak o siłowni dla mózgu, gdzie praca z ich zawartością to trening wzmacniający twoją wiedzę. Testuj różne metody pisania, ćwicz tworzenie map myśli, na koniec umiejętnie korzystaj z tych treści podczas przygotowań do egzaminów. Wówczas notatki staną się prawdziwą polisą ubezpieczeniową, która uratuje cię przed każdym sprawdzianem.