Dysleksja a matura – prawa, dostosowania i strategie przygotowań

Egzamin maturalny jest bez wątpienia wyzwaniem, zwłaszcza gdy zdającego dotykają specyficzne problemy w uczeniu się. Mowa tu chociażby o dysleksji, oznaczającej kłopoty z płynnym czytaniem, poprawną pisownią czy organizacją tekstu. Na szczęście można wówczas skorzystać ze specjalnych dostosowań, dzięki czemu wspomniane trudności nie wpłyną na wynik egzaminu. W tym artykule wyjaśniamy, na jakie wsparcie możesz liczyć, jakie dokumenty przygotować i co zrobić, by podejść do matury z pełnym spokojem.

Dostosowania egzaminacyjne – na co możesz liczyć przy dysleksji?

Już na samym początku musisz wiedzieć, że dysleksja nie obniża wymagań merytorycznych na maturze. Zakres wiedzy i umiejętności jest więc taki sam jak dla wszystkich innych zdających. Arkusze również wyglądają identycznie, zmieniają się jedynie warunki oceniania twojej pracy. W dużym uproszczeniu chodzi o to, by specyficzne trudności nie miały wpływu na końcowy wynik. Celem matury jest przecież weryfikacja zdobytej wiedzy, a nie kontrola sprawności w czytaniu i pisaniu. W związku z tym egzaminatorzy zastosują odrębne kryteria oceniania błędów ortograficznych i interpunkcyjnych. W  praktyce oznacza to, że popełnione przez ciebie literówki czy pominięcie pewnych znaków interpunkcyjnych nie będą obniżać punktacji w kategoriach poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej. Dzięki temu możesz skupić się na merytorycznej stronie wypowiedzi, zamiast zastanawiać się, jakiego „u” użyć i gdzie wstawić przecinek. Ponadto, w niektórych przypadkach dopuszcza się pisanie egzaminu na komputerze. Dochodzi do tego na przykład wtedy, gdy z powodu trudności w pisaniu twoje pismo jest praktycznie nieczytelne.

Jakie dokumenty są potrzebne do dostosowań?

By otrzymać specyficzne zasady oceniania, musisz przedstawić radzie pedagogicznej niezbędne dokumenty. Najważniejszym z nich jest opinia publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej o stwierdzeniu specyficznych trudności w uczeniu się. Dokument ten składasz do dyrektora szkoły wraz z deklaracją maturalną. Musisz tu oczywiście dochować przewidzianych prawem terminów, które znajdziesz w „Komunikacie CKE, w sprawie szczegółowych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzenia egzaminu maturalnego”. Dla przykładu w 2025 roku termin upływał siódmego lutego, choć w sytuacjach losowych, dokument można złożyć później. Co istotne, samo zaświadczenie nie oznacza przyznania dostosowania. Informuje ono jedynie o stwierdzonym zaburzeniu, a ostateczną decyzję podejmuje rada pedagogiczna. W tym miejscu warto jeszcze wspomnieć, że dysleksja nie uprawnia do wydłużenia czasu pisania egzaminu maturalnego. Celem jest tu bowiem zmiana sposobu oceny, a nie dodatkowe minuty na pracę. Nie oznacza to jednak, że bezpowrotnie tracisz szansę na to dostosowanie. Możesz je również uzyskać, ale będzie ci potrzebne orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane ze względu na niepełnosprawność.

Jak uczyć się z dysleksją?

Dostosowania są oczywiście ważne, jednakże same w sobie nie wystarczą. Za przygotowanie merytoryczne w stu procentach odpowiadasz sam, dlatego musisz opracować odpowiednią strategię nauki. Na początek zapoznaj się z wymaganymi lekturami. Gdy czytanie sprawia ci trudność, sięgnij po audiobooki. W ten sposób po pierwsze będzie ci łatwiej, a co równie ważne, książki audio możesz słuchać niemal wszędzie. Następnie rozwiązuj próbne arkusze maturalne. Pomoże ci to oswoić się z formułą egzaminu, typami poleceń i sposobem ich formułowania. Mimo braku oceniania błędów staraj się choć w pewnym stopniu opanować zasady gramatyki i ortografii. Pisz jak najwięcej tekstów, wykorzystując komputerowe edytory tekstu. Wówczas zobaczysz, jakie błędy popełniasz najczęściej, przez co łatwiej będzie ci ich unikać.

Podsumowanie

Dostosowanie matury to nie droga na skróty, ale sposób na wyrównanie szans. Nie bój się więc korzystać ze swoich praw, które powstały po to, by niezależne od ciebie trudności nie miały wpływu na wynik matury. Zamiast tego skup się na solidnym przygotowaniu merytorycznym, a dzięki dostosowaniom, będziesz mógł w pełni zaprezentować swoją wiedzę. Pamiętaj też o złożeniu dokumentów w odpowiednim terminie, gdyż jeśli go nie dotrzymasz, uzyskanie wsparcia będzie znacznie trudniejsze. Na koniec, postaraj się nie stresować. Jesteś przecież świetnie przygotowany, rada pedagogiczna przyznała ci dostosowania – nie masz się więc czym martwić.